Johan Bais
Grafvak:
38
geboren: 6 mei 1921 te Pematang Siantar op Sumatra in Nederlands-Indië
overleden: 8 maart 1945 te Amsterdam, 23 jaar oud
burg. staat: ongehuwd
beroep: student economie te Amsterdam
geloof: geen
vindplaats: gedenksteen 3
Geen vergetelijk hoorder zijnde maar een dader des werks. Jac. 1:25
Achtergrond
Hans Bais begon in de herfst van 1940 zijn studie economie aan de Universiteit van Amsterdam. Samen met acht medestudenten vormde hij een nieuw dispuut binnen het Amsterdamsch Studenten Corps onder de naam MARNIX (Mepote Agauos Regnutai Nous Ischuroi Xiphei; Nooit wordt de fiere geest door bruut geweld gebroken). Daarnaast was hij actief lid van de studentenroeivereniging Nereus.
Verzetsactiviteiten
In maart-april 1943 nam Bais deel aan studentenacties tegen het tekenen van de loyaliteitsverklaring, hetgeen de bezetter van studenten eiste, wilden zij door kunnen studeren. Op 21 december 1943 werd hij gearresteerd op verdenking van hulp aan Joden, het illegaal in bezit hebben van een zelfgemaakt radiotoestel en het verspreiden van nieuwsberichten.
Na vijf maanden gevangenschap in de gevangenis het Oranjehotel in Scheveningen, werd hij vrijgelaten. In de winter van 1944-1945 was hij betrokken bij het verzamelen en distribueren van voedsel per bakfiets van pakhuizen naar leden van de Binnenlandse Strijdkrachten.
Arrestatie en moord
Op 1 maart 1945 werd een transport broden onderschept. De Sicherheitspolizei vermoedde zwarte handel en deed een inval in de woning van Bais en diens dispuutgenoot Th. van Gogh. Iedereen die in de uren daarna het huis naderde, werd gearresteerd en ondervraagd. Aan het eind van de middag waren negen mannen en zeven vrouwen, waaronder enkele koeriersters, gearresteerd.
De mannen werden overgebracht naar het Huis van bewaring aan de Weteringschans en op de lijst van Todeskandidaten gezet die in aanmerking kwamen voor fusillering bij represailles. De vrouwen werden gevangen gezet in het Huis van Bewaring aan de Amstelveenseweg.
Op 8 maart werd Bais als represaille voor de - overigens onbedoelde - aanslag op de Höhere SS- und Polizeiführer in Nederland Rauter samen met 52 andere mannen, waaronder zijn dispuutgenoten Gorter en Van Gogh, bij de Amsteldijk gefusilleerd. Hun lichamen werden op bevel van de bezetter provisorisch begraven in een massagraf in de duinen bij Overveen.