Gedenkplaten
In het voorjaar van 1953 besprak het bestuur van de Stichting 1940-1945 de mogelijkheid om een gedenkteken op de Eerebegraafplaats te plaatsen. Bestuurssecretaris Van Namen stelde voor om H.M. van Randwijk te vragen er een tekst te schrijven. Van Randwijk schreef zowel een gedicht als een prozatekst. Het bestuur koos de tekst, want dat vond men ‘zeer fraai en krachtig proza, zoals wij dat gedurende de bezettingstijd van de heer Van Randwijk kenden’. Architect Auke Komter ontwierp vier gedenkplaten, waarin de teksten in reliëf in donkergroen syeniet werden gebeiteld. De platen werden vervolgens als sluitstukken op de zijmuur naast de klokkenstoel aangebracht. Met de onthulling van de gedenkplaten op 31 oktober 1953 werd de Eerebegraafplaats officieel als voltooid beschouwd.
H.M. van Randwijk
​
De onderwijzer, dichter, romancier en journalist Hendrik Mattheus van Randwijk (1909-1966) was tijdens de Tweede Wereldoorlog een belangrijk verzetsman. Zijn gedicht Celdroom (1943) wordt als een van de beste verzetsgedichten beschouwd. Van 1945 tot 1949 was hij hoofdredacteur van Vrij Nederland. In artikelvorm stelde hij een kroniek van het verzet samen, die gebundeld postuum werd uitgegeven als In de schaduw van gisteren.
HET GEBEURDE IN DE MEIDAGEN VAN HET JAAR 1940
Duitse soldaten, overmachtig in bewapening en getal, overrompelden Nederland. Koningin en ministers weken uit naar Engeland en zetten vandaar, met eenheden van krijgsmacht en koopvaardij, tezamen met onze bondgenoten, den strijd voort. In het bezette land werden de organisaties van vrije burgers door den vijand ontbonden, de wetten ontkracht, de kerken bedreigd, de pers gemuilkorfd en de vrije beoefening van wetenschap en kunst verboden. Meer dan honderdduizend Nederlanders van joodsen bloede werden in den dood gejaagd, honderdduizenden mannen voor dwangarbeid gevangen. Toen .....
TOEN STONDEN ER IN HET MIDDEN DES VOLKS MANNEN EN VROUWEN OP
Tegen het geweld des vijands stelden zij overtuiging en geloof, tegenover het Germaanse heidendom het getuigenis van Christendom en Humanisme, tegenover de georganiseerde millioenen de onvervangbare waarde van den mens. Vreedzame burgers werden brandstichters, saboteurs en spionnen. Zij hoedden het vrije woord in illegale geschriften, hielpen de vervolgden, verdedigden het recht der ouders in de opvoeding, het ambtsgeheim van den arts en de vrije prediking van het Evangelie. Dank zij hen ....
DANK ZIJ HEN, WAARVAN ER ENKELEN HIER RUSTEN
​
was Nederland, in die dagen gemarteld en vernederd, nochtans vrijer en weerbaarder dan ooit. Door den vijand vogelvrij verklaard, werkend in gebrekkig georganiseerd verband, met geen anderen meester dan het geweten, weerstonden zij den Duitsen aanslag op ons volksbestaan, gaven den twijfelmoedigen zekerheid, den zwakken kracht en den opgejaagden bescherming. Velen van hen stierven in gevangenschap of voor het vuurpeloton. Weinigen konden in deze rustplaats vergaderd worden. Verwijl niet te lang bij het verdriet om hen, die wij missen. Zoek niet hier .....
ZOEK DAAR WAAR NEERLANDS VOLK LEEFT EN WERKT
​
Zie hoe wijd zijn land is, hoe hoog zijn hemel, hoe dichtbij het ruisen van de geweldige zee. In deze gewesten zijn vrede en vrijheid groot geworden. Zij zijn de vruchten van geestelijke zuiverheid, eerlijk denken, naastenliefde en geloof. Bedenk, dat hetgeen gisteren bedreigd werd, heden en morgen opnieuw in gevaar kan verkeren. Bescherm het en wees waakzaam. Tot zolang moge het pad, dat tot deze stille plek leidt, begaanbaar blijven voor de voeten van allen, die zich hier bezinnen op de waardij van vrijheid en gerechtigheid.
​
DAARTOE HELPE ONS GOD.
​
Het gedicht dat de gedenkplaten niet haalde, is toch heel bekend geworden. Met name door de laatste drie regels:
Allen, die hier tesamen zijn,
de levenden, de doden,
de handbreed, die ons scheidt, is klein,
wij zijn tesaam ontboden
voor het gericht ... Gedenk de liefste, die hier ligt,
de broeder, vrind of vader,
maar gun Uw ogen wijder zicht,
aanzie het land en alle mens tegader,
hoor dit bericht: Wij staan tesaam voor het gericht
voor goed of kwaad te kiezen,
een volk dat voor tirannen zwicht
zal meer dan lijf en goed verliezen
dan dooft het licht